COVID AŞISI ve TÜP BEBEK TEDAVİSİ
COVID-19 yeni tip korona virüsün neden olduğu; akciğerleri ve solunum sistemi başta olmak üzere pek çok sistemi etkileyen bir hastalıktır. Başta gelen şikayetler ateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Hamilelik döneminde geçirilen COVID-19 infeksiyonunun daha şiddetli geçirildiğine dair elimizde güncel bir veri bulunmamaktadır. Virüsün anne karnındaki bebeği nasıl etkilediği net olmamakla birlikte bazı kadınlarda erken doğuma sebep olabildiği bildirilmektedir. COVID-19’un doğumda anneden bebeğe geçip geçmediği de henüz net değildir.
Üreme sağlığı açısından değerlendirildiğinde ise, koronavirüsün üreme hücreleri olan sperm ve yumurtayı infekte etmediğine dair veriler bulnmaktadır. Tüp bebek tedavisi öncesinde veya sırasında COVID-19 testi pozitif gelen ve şikayeti olmayan kadınlardan elde edilen yumurtaların virüs ile infekte olmadığına dair güncel çalışmalar yayınlanmaktadır. Günümüzde popüler olan diğer bir konu ise koronavirüs aşılarının IVF tedavilerine olan etkisidir. Bu konuda mevcut sorular çok olsa da, güncel verilerimizin tüp bebek tedavisi olacak hasta grubunda oldukça kısıtlı olduğunu belirtmek gerekmektedir.
-Tüp bebek tedavisi planlayan çiftler tedavi öncesi önlem amaçlı aşı olmalı mı?
Tüp bebek tedavisi planlayan çiftlerin tüp bebek tedavisi açısından COVID-19 aşısı yaptırması zorunlu olmamakla birlikte, aşı olmayan çiftlerde hastalığın daha ağır geçme ihtimalinin artabilecek olmasından dolayı istenmeyen sonuçların artabilmesi ve buna bağlı olarak da tüp bebek tedavilerinin gecikmesi veya yapılamaması söz konusu olabilecektir. Yine şiddetli COVID-19 geçiren erkeklerde kısırlık ihtimalinin artabileceğini belirten çalışmalar göz önüne alındığında aşılama, istenmeyen sonuçların azaltılması açısından da olumlu etkilere sahip olabilir. Gebelik öncesi COVID-19 aşısı olmak, enfeksiyona engel olmak ve ciddi komplikasyonları önlemek açısından önem taşımaktadır.
Tüp bebek tedavisi planlayan çiftler ile ilgili, otoritelerin yayınlamış olduğu net bir öneri bulunmamaktadır. Fakat gebelikten önce yapılan aşıların hamile ve emziren kadınlar üzerindeki olası olumlu etkileri göz önüne alındığında, belli kurallara uymak ve zamanlamayı doğru seçmek koşulu ile aşı olmayı önermek mantıklı görünmektedir.
–Aşı olan çiftler tüp bebek tedavisi için ne kadar süre beklemeli?
Tüp bebek tedavisi planlayan çiftlerde aşı uygulaması ile ilgili, otoritelerin yayınlamış olduğu net bir öneri bulunmamaktadır. Ancak, İngiltere’deki Kraliyet Kadın Hastalıkları ve Doğum Derneği (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, RCOG), aşının gebe kadınlar üzerindeki etkilerinin henüz net olmadığını bildirmektedir. İngiltere’de Aşılama ve Bağışıklama Ortak Komitesi (Joint Committee on Vaccination and Immunisation, JCVI), gebelik isteyen kadınların aşılama sonrasında, gebelikten korunmalarına gerek olmadığını belirtmektedir. Diğer taraftan da aynı kuruluş, aşının etkileri hakkında daha fazla bilgi elde edilene kadar hamile ve emziren kadınların COVID-19 aşısı olmamalarını önermektedir.
Bu veriler ışığında, aşı olmayı düşünen ve tüp bebek tedavisi planlayan çiftlerin de planlanan tedavi öncesinde aşının tüm dozlarını tamamlamaları önerilebilir. Aşı olan çiftlerin ise, aşı sebebi ile tedavilerini ertelemelerine gerek bulunmamaktadır.
-Aşının tedavi sürecinde doğuracağı yan etkiler olur mu?
Her aşının olası beklenen ve beklenmeyen bazı yan etkileri mevcuttur. Görece yeni bir aşı olduğundan dolayı, COVID-19 aşısına benzer mekanizmalar ile etki gösteren diğer aşılarla yapılan çalışmalar, güvenlik ve gebelikteki etkileri konusunda fikir sağlayabilir. Mevcut veriler ışığında COVID-19 aşılarının, tüp bebek tedavisi sürecinde belirgin bir etkiye neden olması beklenmemektedir. Ayrıca güncel olarak COVID-19 aşılarının kısırlığa yol açtığına dair herhangi bir veri mevcut değildir.
-Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin embriyoları aşı öncesi dondurularak saklanmalı mı?
Tüp bebek tedavisi planlayan veya halihazırda bir tüp bebek tedavisi alan çiftlerde, yalnızca aşılanma nedeniyle embriyoların dondurulmasını ve aşı sonrasında çözülerek transfer edilmesini destekler veri mevcut değildir.
-Tedavi öncesi aşı olan anne adaylarının gebelik süreci nasıl geçer?
Şu anda mevcut aşı tiplerinin (gerek inaktif virüs aşısı gerekse mRNA aşısı) gebelik öncesi uygulandıklarında, gebelik üzerine negatif bir etkiye sahip olduklarına dair veri bulunmamaktadır. İnaktif (ölü) virüs aşılarının, gebelikte sürecinde uygulanmasının, anne veya fetüs üzerinde olumsuz bir etkiye sebep olmadığı da bilinmektedir.
Ancak diğer aşıların (mRNA) gebelik dönemi içindeki uygulamalarına dair veriler yetersiz olduğundan, hamile kalmayı planlayan ve riskli grupta oldukları için aşı olacak kadınlarda, hamile kalmadan önce aşının tüm dozlarının tamamlanması ve ilk dozdan sonraki üç ay ve ikinci dozdan sonraki iki ay süresince gebelik için beklenmesi önerilmektedir.
